දහම්සෙවන සිඟිත්තෝ ළමා සංවර්ධන පදනමේ නිර්මාතෘ
සුදුහුම්පොළ විමලසාර හිමි
මිය ගියාට පසු ඔහුගේ භෂ්මාවශේෂ විහාරස්ථාන භූමියෙහි තැන්පත් කරනවා. එහිදී විහාරස්ථානයට පුණ්‍යාධාර ලබාදෙනවා. මිය ගිය පුද්ගලයා රාජ්‍ය සේවකයෙක් නම් ඇතැම්විට ඔහුගේ විශ්‍රාම වැටුප පවා විහාරස්ථානයට හරවනවා. මාස් පතා හෝ අවුරුදු පතා විහාරස්ථානයට යම් මුදලක් පරිත්‍යාග කරනවා. මේ නිසා බුදුදහමේ උන්නතියට නැත්නම් විහාරස්ථානයේ සංවර්ධනයට අමුතුවෙන් බර පැන දැරීමට අවශ්‍ය නැහැ
බුදුරජාණන් වහන්සේ අපට ලබාදුන් පළමු ආදර්ශය කළගුණ සැලකීමයි. උන්වහන්සේ තරම් අන්‍යයන් ගැන සොයා බලා කටයුතු කළ කිසිම ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක් ලොව මෙතෙක් පහළ වී නැහැ. ඒ නිසාම එවකට භාරතයේ අන්‍යආගමික නායකයන්ගේ පැසසුමට පවා උන්වහන්සේ ලක්වුණා. එපමණක් නෙමෙයි අන්‍ය ආගමික න්‍යායාචාර්යවරුන් බුදු දහම වැළද ගත්තේ තම විශාල පිරිස් ද සමඟින්.
පිරිනිවන් පාන අවස්ථාව දක්වාම උන්වහන්සේ ලෝකයාගේ හිත සුව පිණිස කටයුතු කළා.
උන්වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමෙන් පසු ධර්මය වරින්වර විවිධ වෙනස්වීම් වලට ලක් වුණා. විශේෂයෙන්ම ධර්ම සංගායනා මෙහිදී විශේෂයෙන් ඉවහල් වුණා. මහායාන හා හීනයාන වශයෙන් බුදු දහමේ නිකාය වෙන්වීමක් ඇතිවුණේ ඒ ඇසුරින්.
ජපානය, කොරියාව, චීනය, භූතානය වගේ රටවල මහායාන දහමත්, ශ්රී ලංකව, තායිලන්තය, මියැන්මාරය වැනි රටවල ථෙරවාදි දහමත් වර්ධනය වුණා.
නිවන් දැකීමේ අරමුණ තිබුණත්, අනිත් හැම රටකම බුදුදහම නැංවීම සඳහා ක්‍රමානුකූල වැඩපිළිවෙළක් තියෙනවා. අපේ රටේ විවිධ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. ථෙරවාදි බුදු දහමේ ඉහළම නිදහසක් තිබෙනවා. මට පේන විදියට අප ඒ නිදහස අයුතු ලෙසින් භාවිතා කරනව වගෙයි. පිටතින් ඉඳල බලන විටයි ඒ බව හොඳින්ම පේන්නෙ.
සැලසුම් සහගත නායකත්ව වැඩපිළිවෙළක් ග්‍රාමීය මට්ටම දක්වාම ක්‍රියාත්මක කරන්න ඕන. ජපානය දෙස බැලීමේදී අපට හොඳින්ම පේනවා මෙරටට වඩා නිකායන් රැසක්ම ජපානයේ තිබෙන බව.
ඒත් ඒ හැම නිකායකම නිවැරැදිව අනුගමනය කරන ව්‍යවස්ථාවක් ප්‍රතිපත්තියක් තියෙනවා. අද පැවිදි පාර්ශ්වයට ඇතුළු වුණ අයෙක් වුනත් ඒ සියල්ලටම ගරු කරමින් ඒ අනුව කටයුතු කරනවා. බුදු දහම අනෙක් රටවල ඉහළ මට්ටමින් දියුණු වී ඇත්තේත් අප රටේ තවමත් දියුණුවන මට්ටමේ ඇත්තේත් අප ඇත්ත නිවැරැදිව දැක ඊට මුහුණ නොදෙන නිසයි. මේ නිසා ඇතැම් විට ග්‍රාමීය මට්ටමින් භික්ෂූන් වහන්සේ අසරණ වී තිබෙනවා. ඇතැම්විට ග්‍රාමීය මට්ටමේ භික්ෂූන් වහන්සේගේ ගැටලු විසඳා ගන්න අපහසු වනවා. මේ නිසා ආර්ථික වශයෙන් මෙන්ම අධ්‍යාත්මික වශයෙන්ද ග්‍රාමීය විහාරස්ථාන අඩපණ වනවා. එවන් අවස්ථාවල එම භික්ෂූන් වහන්සේ ඡ්‍යොතිෂය වැනි දේට යොමු වනවා. සෙත් කවි, බලි තොවිල් ආදියටත් යොමුවනවා. එතැනින් විහාරස්ථාන ව්‍යපාර මට්ටමට පත්වනවා. මේ තත්වය ඇතැම් විට නාගරිකවත් දක්නට තිබෙන බව ඇත්ත . එහෙත් පොදුවේ සලකා බැලු විට අපට පෙනී යන්නේ එක් එක් විහාරස්ථානවලට වෙන් වෙන් වශයෙන් සකසා ගත් ක්‍රමවේද තිබෙන බවයි. එය වෙනස් විය යුතුයි. අපට ස්ථීර වැඩපිළිවෙළක් බුදුදහමේ දියුණුවට තිබිය යුතුයි.
මහායාන බුදු දහමේ ආරම්භකයන් ඉතාම කල්පනාකාරිව දීර්ඝ කාලීන වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කර තිබෙනවා. එමඟින් එම රටවල බුදුදහමත් විහාරස්ථාන මෙන්ම භික්ෂූන් වහන්සේ සුරැකීමට කටයුතු යෙදී තිබෙනවා.
ජපන් බෞද්ධයන්ගේ දරුවන්ට නම් ලබා දෙන්නේ පන්සලෙන්, පන්සල අයත් නිකාය ඒ දරුවාගේ වාසගම බවට පත්වනවා. ඒ තැනැත්තා මිය යන තුරුම පන්සල හා සම්බන්ධව කටයුතු කරනවා.
මිය ගියාට පසු ඔහුගේ භෂ්මාවශේෂ විහාරස්ථාන භූමියෙහි තැන්පත් කරනවා. එහිදී විහාරස්ථානයට පුණ්‍යාධාර ලබාදෙනවා. මිය ගිය පුද්ගලයා රාජ්‍ය සේවකයෙක් නම් ඇතැම්විට ඔහුගේ විශ්‍රාම වැටුප පවා විහාරස්ථානයට හරවනවා. මාස් පතා හෝ අවුරුදු පතා විහාරස්ථානයට යම් මුදලක් පරිත්‍යාග කරනවා .මේ නිසා බුදුදහමේ උන්නතියට නැත්නම් විහාරස්ථානයේ සංවර්ධනයට අමුතුවෙන් බර පැන දැරීමට අවශ්‍ය නැහැ.
අපේ රටේ බෞද්ධයන් නගා සිටුවීමටත් විහාරස්ථාන ගොඩනැංවීමටත් නිසි වැඩ පිළිවෙළක් ආරම්භ විය යුතුයි. එසේ නිවැරැදි වැඩපිළිවෙළක් නොමැති නිසයි අපේ ස්වාමීන් වහන්සේ සෙත් කවි, බලිතොවිල් වගේම ඡ්‍යොතිෂ වැඩවලට යොමුවන්නේ. ඇතැම් හිමිවරුන් විවිධ ව්‍යාපාරවලටත් යොමු වෙලා. මෙය සැබැවින්ම කනගාටුදායකයි.මේ නිසා බුදුදහම නැංවීමට ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කළ හැකි වැඩසටහන් අවශ්‍ය වෙනවා.
භික්ෂූන් වහන්සේ මෙන්ම දසසිල් මාතාවන්ගේ අධ්‍යාපනය නැංවිය හැකි ජාතික වැඩපිළිවෙළක් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුවනවා. භික්ෂුන් වහන්සේ ගතින් මහණ කළාට සිතින් මහණ කර නැහැ.
අපට උරුම අපේ ගමේ සංස්කෘතියට අප යළි යොමු විය යුතුවනවා.
අද බොහෝ දුරට චරිත වශයෙන් කැපී පෙනෙන තත්ත්වයක් මිස දහමට අනුව නිසි පරිදි හැඩ ගැසීමේ ක්‍රමවේදයක් දක්නට නැහැ. ධර්මදේශනා සඳහා ගමේ පන්සලේ ස්වාමීන් වහන්සේට ආරාධනා නොකර බාහිර ස්වාමින් වහන්සේ වඩමවන්නේ සප්ත අපරහානීය ධර්මවල දැක්වෙන තම ප්‍රදේශයන්ට නොපැමිණි පූජ්‍ය උතුමන් ගෙන්වා ගැනීමේ අරමුණින් නෙමෙයි. පුද්ගල චරිතයන්ට අපි වැඩි තැනක් ලබාදී ඇති නිසයි.
ගිහි පැවිදි දෙපාර්ශ්වයම අපේ දහම රැක ගන්න කටයුතු කරන්න ඕන. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දේශනාව වූයේ ‘’චක්ඛූං උදපාදි , ඥානං උදපාදි, පඤ්ඤා උදපාදි, විජ්ජා උදපාදි, ආලෝකෝ උදපාදි යන්නයි. මට ප්‍රඥාව පහළ වුණා ආලෝකය දැනුණ යන්නයි.
ඒ කාර්යය සිදු කිරීමට අපේ භික්ෂූන් වහන්සේ ඇප කැපවී කටයුතු කළ යුතුවනවා.
‘ආරඤ්ඤ ගතො රුක්ඛ මූලගතො
සුඤ්ඤගාත ගතො යනුවෙන් භික්ෂූන් වහන්ස කැපවිය යුතු අකාරය බුදුරජාණන් වහන්සේ දක්වා තිබෙනවා.
ඒ උදෙසා භික්ෂූන් වහන්සේ ඇප කැපවී කටයුතු කළ යුතුවනවා. ගිහියා නිසි පරිදි ධනයෙන්, පිරිසුදු මනසකින් නිරෝගීව සිටියහොත් පමණයි භික්ෂූන් වහන්සේට ඇප උපස්ථාන කළ හැක්කේ. එම නිසා නිරන්තරයෙන්ම මේ දෙපාර්ශ්වය අතර අවබෝධයක් තිබීම වැදගත් වනවා.අද විහාරස්ථානවල අඩුපාඩු සපුරා ගන්නට දායකයට වැඩි බරක් පැටවෙනවා. ඒ තත්ත්වය උදා වී ඇත්තේ අනෙක් රටවල මෙන් අපේ විහාරස්ථාන සියල්ල එකම ජාලයක නොපිහිටි නිසයි. අඩුතැනින් වැඩිතැනට මෙන්ම වැඩි තැනින් අඩුතැනට ගලා යා යුතුදේ තිබෙනවා. එහෙත් අපේ රටේ බුදුදහමේ එවැන්නක් නැහැ. එවැනි ක්‍රමවේදයක් හැදෙන තුරු අපේ බුදුදහමට එල්ල වන අකටයුතු නැවැත්වීම අසීරු වනවා.
සාකච්ඡා කළේ
තාරක වික්‍රමසේකර
තාරක වික්‍රමසේකර
මහාචාර්ය පාතේගම ඤාණිස්සර හිමි.jpg)
